مُهر بر لب زده

صندوق مزار
یکی از نفیس‎ترین آثار تاریخی آستان عبدالعظیم، صندوق چوبی روی مزار است که در 4 سوی آن، زیارت‎نامه و آیات قرآنی به خط نسخ و ثلث برجسته، توسط یحیی‎بن محمد اصفهانی حکاکی شده است و تاریخ 725ق/1325م بر روی آن قابل خواندن است. این صندوق به تصریح کتیبه روی آن، به دستور خواجه نجم‎الدین محمد، مقارن روزگار ابوسعید ایلخان مغول ساخته شده است. به تصریح کتیبه مذکور، بنای مرقد نیز از ایشان است. اما خواجه‎نجم‎الدین می‌بایست مرقد را تعمیر کرده باشد، زیرا چنان که اشاره شد، تجدید بنای اصلی حرم در روزگار سلجوقیان و به فرمان مجدالملک انجام یافت. صندوق یاد شده که در اثر مرور زمان فرسوده شده بود، در 1329ش توسط حاج‎محمد صنیع خاتم، هنرمند مشهور عصر، به گونه زیبایی مرمت شد و اکنون به طول 58/2 و پهنای یک و ارتفاع 20/1 متر پا بر جای است.
موقوفات
همگام با افزایش اهمیت و توسعه آستان حضرت عبدالعظیم(ع)، از دیرباز کسانی مزارع و املاک و رقبات و اشیائی، غالباً با تعیین مورد مصرف آنها، وقف آستانه کرده‎اند و فرمان‌هایی نیز از سوی حاکمان وقف درباره موقوفات صادر شده که هم‎اکنون پاره‎ای از آنها در دست است. کهن‎ترین خبری که درباره اوقاف آستانه دیده شد، روایت قزوینی رازی است که می‎گوید: مجدالملک براوستانی اوقافی برای حضرت عبدالعظیم مقرر داشته است. کهن‎ترین فرمان دولتی در این باره، فرمان مورخ 960 قمری شاه‎طهماسب است که صورت موقوفات غیرمنقول آستان با مشخصات کامل در آن ذکر شده است. براساس این فرمان، 16 رقبه مزرعه و باغچه در ری و شمیران و شهریار، از جمله املاک وقفی آستانه بوده که امروزه 5 رقبه از آن باقی و در تصرف آستانه است و بقیه در طی روزگار به علت نابسامانی‌های سیاسی، توسط کسانی تصرف شده است.
مدفونان نیک‌نام و بدنام در اطراف آستان
برخی از مشاهیر بدنام و خوشنام (بزرگان علمی و دینی) ایران در جوار ضریح و رواق‌های اطراف حرم حضرت عبدالعظیم(ع) به خاک سپرده شده‌اند. از جمله: ناصرالدین شاه قاجار، آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی (همچنین همسر و پسر وی)، علامه محمد قزوینی، عباس اقبال آشتیانی، ملا علی کنی، شیخ محمد خیابانی، ستار خان، حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی واعظ شهیر معاصر. همچنین در دوره پهلوی، آرامگاهی در جوار این آستان برای رضا شاه پهلوی(دیکتاتور ایران) تدارک دیده شد که به تدریج بسیاری از وابستگان این خاندان از جمله؛ علیرضا پهلوی، سلیمان بهبودی، سپهبد فضل‌الله زاهدی، ارتشبد محمد خاتم، حسنعلی منصور در آنجا به خاک سپرده شدند که این مقابر پس از انقلاب اسلامی به همراه مقابر 50 تن از وابستگان رژیم گذشته تخریب شد. در سال‌های اوّلیه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کوشش در تقویت جایگاه معنوی آستان مقدّس قوّت گرفت. بر همین اساس در سال 1369 مقام معظّم رهبری، طی حکمی، محمّدی ری شهری را به تولیّت آستان مقدّس حضرت عبدالعظیم و بقاع متبرّکه امامزاده حمزه علیه السّلام و امامزاده طاهر علیه السّلام منصوب نمودند. از آن زمان تاکنون کارهایی چون ایجاد تشکیلات اداری نوین، کارهای قانونی، حقوقی و اجرائی برای مجموعه از جمله ثبت رسمی اساسنامه، تهیه «طرح جامع مذهبی و ملّی توسعه آستان مقدّس حضرت عبدالعظیم علیه‌السّلام» و ... صورت گرفته است و طرح توسعه فیزیکی آستان نیز از سال 1371 در قالب 20 پروژه رفاهی، فرهنگی و مذهبی به اجرا در آمد. هم اکنون «آستان مقدّس حضرت عبدالعظیم» به عنوان یک نهاد مستقل زیر نظر مقام معّظم رهبری با حدود 700 کارمند در حوزه های اداری و مالی، حقوقی و موقوفات، عمرانی، اقتصادی، فرهنگی، روابط عمومی و بین‌الملل، مشغول فعالیّت و ارائه خدمات به زائرین است.