مُهر بر لب زده

حرص و آز نیز نمى گذارد انسان حقایق را ببیند. انسانى که مى تواند با اندکى بسازد و با مقدار کمى غذا سیر شود، چه حاجتى به حرص زدن دارد؟
حرص در روایات اسلامى:
1ـ از امیر مؤمنان على(علیه السلام) نقل شده است که فرمود:«بِئْسَ الرَّفیقُ الْحِرْصُ; حرص، بد رفیقى است»
2ـ در حدیثى از امام صادق(علیه السلام)نقل شده که فرمود: «أَغْنَى الْغِنى مَنْ لَمْ یَکُنْ لِلْحِرْصِ أَسیراً; بى نیازترین بى نیازى این است که کسى اسیر حرص نباشد»
3ـ از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که فرمود: «ما فَتَحَ اللّهُ عَلى عَبْد بابَاً مِنْ أَمْرِالدُّنْیا، اِلاّ فَتَحَ اللّهُ عَلَیْهِ مِنَ الْحِرْصِ مِثْلَهُ; خداوند هیچ درى را به روى بنده اى نگشوده، مگر آن که درى از حرص را مانند آن به روى او باز کرده است».
4ـ حرص و درمان آن و آفات آن در کلام امام صادق(علیه السلام):
«لا تَحْرُصْ عَلى شَىء لَوْ تَرَکْتَهُ لَوَصَلَ اِلَیْکَ وَ کُنْتَ عِنْدَاللّهِ مُسْتَریحاً مَحْمُوداً بِتَرْکِه، وَ مَذْمُوماً بِاسْتِعْجالِکَ فى طَلَبِهِ، وَ تَرکُ التَّوَکُّلِ عَلَیْه، وَالرِّضا بِالْقِسم; فَاِنَّ الدُّنْیا خَلَقَهااللّهُ تعالى: بِمَنْزِلَةِ الظِّل اِن طَلَبتَهُ أَتْعَبکَ وَلاتَلحَقُه أَبداً، وِاِنْ تَرَکْتَهُ تَبَعَکَ وَ أَنْتَ مُسْتَریحَ.»
قال النبىّ: «اَلْحریصُ مَحْرُومٌ وَ هَوَ مَعَ حِرْمانِهِ مَذْمُومٌ فى أَىِّ شَىء کانَ، وَ کَیْفَ لا یَکُونُ مَحْرُوماً وَ قَدْ فَرَّ مِنْ وَثاقَ اللّه - عزّوَجَلَّ- و خالفَ قولَ الله تعالى ، حیث یقول:اللّه الّذى خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُم ثُمَّ یُمیتُکُم ثُمَّ یُحیْیکُم»
امام صادق(علیه السلام) فرمود: حریص مباش به چیزى که اگر آن را ترک کرده و دنبال نکنى به تو مى رسد و در پیشگاه خداوند متعال در خوشى و آسایش فکرى بوده و مورد توجه و لطف او قرار خواهى گرفت و در صورتى که از خود حرص نشان دادى از سه جهت نزد خداوند متعال مؤاخذه خواهى شد: شتاب و حرص در تحصیل چیزى که نباید شتاب کرد; ترک توکل در موردى که باید به خدا واگذاشت; عدم رضایت به داده و قسمت خدا، آگاه باش دنیا به مانند سایه است. همان طور که سایه به تبع شخص پدید مى آید و تابع انسان است و خواه ناخواه از انسان جدا نمى شود انسان نیز نباید در پى و پیرو دنیا باشد. رسول اکرم(صلى الله علیه وآله)فرمود:« سرانجام شخص حریص محروم مى شود» انسان حریص گذشته از محرومیتى که دارد از نظر پروردگار ناپسند است; زیرا بر خلاف دستور الهى رفتار کرده است.
حضرت(علیه السلام) در ادامه مى فرماید: «والحریص بین سبع آفات:فکرٌ یَضُرَّ بدَنَه و لا ینفعُه; و هَمٌّ لایَتِمَّ له أققصاه; وَتَعَبُ لا یَسْتَریح منه الاّ عندالموت و یکون عندالراحة أشدّ تعباً; و خوفٌ لا یُورثه الاّ عندالموت و یکون عند الرّاحة أشدّ تعباً;و تَعَبُ لا یَسْتَریح منه اِلاّالوقوعَ فیه; وحُزْنٌ قد کدَّر علیه عیشَه بلا فائدة; و حسابٌ لا مَخلَصَ له معه من عذاب اللّه ، الاّأن یعفوالله تعالى عنه، و عقابٌ لا مفرَّ له منه و لا حیلة.
والمتوکّل على اللّه یُمسى و یُصبح فى کَنَفَ اللّه تعالى و هو منه فى عافیة، و قد عجَّل اللّه له کفایتَه و هیّأ له من الدرجات ما اللّه تعالى به علیم; شخص حریص در مقابل هفت آفت و گرفتارى نگران است:
1ـ حرص پیوسته که موجب فکرهاى گوناگون و سبب ناراحتى بدن مى شود.
2ـ شخص حریص براى همیشه در غم و غصّه است.
3ـ شخص حریص هرگز خوشى و آسایش نداشته و همیشه در زحمت و فعالیت است. او از سختى خلاصى نمى یابد مگر هنگام مرگ.
4ـ شخص حریص پیوسته در ترس و اضطراب است، زیرا حال رضا و تسلیم و توکّل در دل او نیست.
5 ـ شخص حریص به سبب نرسیدن به مقصود، پیوسته محزون است و بدون فائده و بى نتیجه اندوهناک مى شود.
6ـ شخص حریص همیشه مشغول حساب و نقشه کشى بوده و فراغتى ندارد و در صورتى که حرکات و اعمال او بررسى و حساب شود، هرگز نخواهد توانست از محکومیت دفتر حساب و از گرفتارى محاسبه نجات یابد.
7ـ شخص حریص در قیامت هیچ گونه راه فرار از عذاب جهنّم ندارد; زیرا به حکم و قسمت پروردگار متعال راضى نشده و بر خلاف وظیفه خود فعّالیت کرده، و از عهده وظایف و تکالیف خود برنیامده است.
در مقابل حریص، متوکل است که امور خود را به پروردگار متعال واگذاشته و او را در کارهاى خود وکیل قرار داده است، چنین شخصى براى همیشه در زیر سایه حمایت و لطف خدا زندگى کرده و با کمال خوشى و آسایش تحت کفایت و کفالت او مشغول انجام وظیفه شده. و در جهان دیگر مشمول رحمت و توجه و عطوفت او قرار خواهد گرفت.
گر جهان را پر دُر مکنون کنند
روزى تو چون نباشد چون کنند
بر سر هر لقمه بنوشته عیان
که فلان بن فلان بن فلان
هین توکل کن ملرزان پا و دست
رزق تو بر تو ز تو عاشق تر است
در پایان امام صادق(علیه السلام)فرموده است:«والحرصُ ماءُ تجرى فى منافذ غضب اللّه تعالى، و ما لم یُحرَم العبدُ الیقینَ لا یکون حریصاً، والیقینُ أرضُ الاسلام و سَماءُ الایمان; صفت حرص آبى است که در مجارى غضب خداوند متعال جارى مى شود و در مواردى که غضب و قهر خداوند متعال جریان مى یابد، حرص هم ظهور مى کند و تا کسى از یقین دور و محروم نشده است، به صفت حرص مبتلا نخواهدشد.ویقین سرزمین تسلیم استولى ازمراتب آخر ایمان حساب مى شود».
توضیح: حرص عبارت است از علاقه بیش از حد به امور مادى و منافع دنیوى، به طورى که از حد اعتدال و میزان صحیح و حدود وظایف الهى خارج گشته و فعالیتهاى ناروا و حرکات بر خلاف عبودیت از او سر بزند. مسلّم است که رحمت و لطف حق تعالى در مواردى که عدالت و انجام وظایف عبودیت رعایت مى شود، ظهور پیدا مى کند و قهراً مواردى که بیرون از مجارى عبودیت و اطاعت و عدالت و وظیفه باشد، مشمول غضب و قهر الهى واقع خواهد شد.
گرت هواست که معشوق نگسلد پیوند
نگاه دار سر رشته تا نگه دارد
دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پاى
فرشته ات به دو دست دعا نگه دارد.