کم نبودند عالمانى که در بزرگسالى، مثلاً سى یا چهل سالگى قدم در مسیر دانش آموزى نهادند. براى مثال سید محسن اعرجى (معروف به محقق بغدادى و مقدس بغدادى) از این شمار است.
او در تقدس و تدین و نیز علم و تحقیق به مانند مقدس اردبیلى است و امور شگفت آورى از او نقل مىکنند. وى کتابى فقهى به نام «وسایل الشیعه» و کتابى اصولى به نام «المحصول» و اثرى رجالى به نام «عدة الرجال» دارد و الحق که در هر سه دانش تبحر کافى داشته است.
شیخ انصارى پیوسته در رسائل خود از «المحصول» نام برده و بدان استناد مىکند. نقل است که این فقیه برجسته تا سىسالگى خواندن و نوشتن نمىدانست ولى به مرحلهاى رسید که از برجستهترین شاگردان وحید بهبهانى شد.
و نمونه دیگر صاحب ریاض است که آنگونه که در احوالات ایشان آوردهاند، از سى سالگى تحصیل علم را آغاز کرد.
این دو بزرگوار عمرى طولانى - مثلاً نود یا صد سال - نداشتند و با وجود این که از سىسالگى دانش آموختند، در پى استقامت و کوشش بىامان خود به مدارج بالاى علمى رسیدند.
«این مثالها نشان مىدهد که هیچ کس نباید به صرف اینکه به سى سالگى یا چهل سالگى رسیده، از طلب علم یا تحصیل اجتهاد مأیوس شود. بىشک خداست که منشأ هر توفیق است، ولى بدون کوشش پىگیر، انسان به هیچ هدف بلندى نمىرسد».
--------------------------------------------------------
همت آیت اللَّه بروجردى
یک مسئله را که دیگران در حل آن عاجز بودند با پنج راه حل، ذکر مىکردند که هیچ کدام از آنها در کتابهاى قدیمى وجود نداشت.
--------------------------------------------------
مراتب ورع
مرحوم آقاى شیخ حسنعلى اصفهانى نخودکى در مشهد مشرف بودند. شخصى برایم نقل کرد و گفت: «به مشهد مقدس مشرف شده بودم. دیدم شیخ در زیر برف نماز مىخواندند. پس از چهار ساعت که برگشتم، دیدم برف در حال باریدن است و ایشان را در حالت رکوع دیدم که مقدار زیادى برف روى کمر ایشان جمع شده بود».
اما از سوى دیگر گفتهاند: «لحظات جان سپردن ایشان بسیار سخت بود. از او سؤال کردند: این حالت از شما عجیب است! با آن همه کراماتى که داشتید، چرا این گونهاید؟
مرحوم شیخ در جواب گفته بود: براى من نیز تعجب داشت. لذا از موکلین قبض روح دلیل آن را سؤال کردم، گفتند: به جهت این است که دو بار در حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام بلند خندیدى!».
«اینگونه نیست که ورع یک یا چند مرحله داشته باشد، بلکه مراتب آن بسیار زیاد است و همگان به طور مستمر نیازمند تقویت روحِ پرهیزگارى در خود هستند.
...هیچگاه از یک کودک چند ساله سؤال نمىشود: چرا با پاى کثیف روى فرش آمدى؟ این سؤال را از یک انسان کامل و عاقل مىپرسند، چرا که چنین رفتارى در شأن او نیست».